Repozytorium
Corpus Sigillorum Poloniae - Materiały jest repozytorium zawierającym informacje o średniowiecznych pieczęciach z terenów Polski. Ma ono stanowić fundament dla opracowania korpusu średniowiecznych polskich pieczęci, rozumianego jako edycja rozpoznanych pieczęci z tego okresu związanych z ziemiami polskimi. Jest to projekt otwarty, co oznacza, że dane zawarte w niniejszym repozytorium są cały czas uzupełnianie. Wyjściowo gromadzone są w nim informacje o pieczęciach notowanych już w literaturze przedmiotu, które stopniowo weryfikowane będą w oparciu o materiały archiwalne, biblioteczne i muzealne oraz uzupełniane o opisy niepublikowanych dotąd pieczęci. Stąd na obecnym etapie prac repozytorium zawiera materiały zaczerpnięte przede wszystkim z wcześniejszych publikacji sfragistycznych.
Konstrukcja
Koncepcja bazy danych opiera się na doświadczeniach wynikających ze studiów nad archiwalnym opisem pieczęci [zob. archiwa.gov.pl/wp-content/uploads/2022/03/Opracowanie_materialow_sfragistycznych.pdf]. Prezentowana baza została stworzona w systemie Omeka S. Moduły (szablony) opisu wykorzystują ontologię CIDOC (CRM) oraz SKOS (format reprezentacji wiedzy) VIS.
Centralnym elementem repozytorium jest moduł zawierający opisy wzorców pieczęci, rozumianych jako zbiór elementów wyrytych na tłoku i powielanych jako odcisk. Dlatego z konkretnym wzorcem pieczęci połączone zostały osobne moduły zawierające charakterystykę typariuszy, odcisków, odlewów oraz publikowanych opisów danej pieczęci. Osobny moduł przeznaczony został na charakterystykę dysponenta pieczęci.
Należy zaznaczyć, że pod względem technicznym nazwa dysponenta stała się zwornikiem integrującym nazwy pozostałych modułów opisu. W celu przejrzystej identyfikacji związanych ze sobą opisów: wzorca pieczęci, dysponenta oraz reprezentacji wzorca, czyli opisów pieczęci z publikacji, odcisków, typariuszy czy kopii trójwymiarowych. (Szczegółowy opis konstrukcji nazw modułów znajduje się tutaj)
Moduły generalnie zostały skonstruowane w oparciu o tradycyjną metodykę opisu materiałów sfragistycznych. Wyjaśnienia wymagają jednak dwa pola, które wynikają ze specyfiki narzędzia, które wykorzystano do stworzenia bazy danych. W module opisu wzorca pieczęci pole „jest reprezentowany przez pozycje” zawiera odesłania do rekordów innych modułów (typariusze, odciski, odlewy, opisy z publikacji) stanowiących reprezentację danego wzorca pieczęci (typu). W module zawierającym informacje pochodzące z publikacji, specyficznym jest pole „rodzaj obiektu”, które zostało przeznaczone na dane o rodzaju materiału sfragistycznego, w oparciu o który powstał opis pieczęci w publikacji.
Szczegółowe informacje na temat konstrukcji modułów znajdują się tutaj.
Korzystanie
Zapoznanie się z zawartością repozytorium jest możliwe na dwa sposoby: poprzez przeglądanie opublikowanych w nim rekordów oraz wyszukiwanie.
Przeglądanie
W zakładce Przeglądanie możliwe jest proste przeglądanie rekordów. Dla ułatwienia korzystania zostały one podzielone zgodnie z modułami opisu zastosowanymi w repozytorium (tj. opisy dysponentów, wzorców pieczęci, opisów pieczęci, które pochodzą z publikacji, typariuszy, odcisków pieczęci, kopii pieczęci). Wewnątrz każdego zbioru rekordy zostały uszeregowane alfabetycznie, w oparciu o indywidualną nazwę (tytuł). Jest to podstawowa systematyzacja danych. Drugą jest data utworzenia rekordu. W ramach każdej z systematyk rekordy można sortować rosnąco lub malejąco. Dla będącego podstawową jednostką opisu wzorca pieczęci umożliwiono sortowanie materiału w oparciu o filtry ikonograficzny (według typów), terytorialny oraz chronologiczny. Kryterium chronologiczne odnosi się przy tym do datacji powstania typariusza. Filtry te można wykorzystywać pojedynczo (np. dla wyszukania wszystkich wprowadzonych do repozytorium pieczęci jednego typu, czy związanych z konkretnym terytorium), można je też krzyżować (np. dla wyszukania wprowadzonych do repozytorium pieczęci jednego typu, związanych z jednym terytorium, powstałych w określonym stuleciu). W zakładce tej możliwe jest także przeszukiwanie
Wyszukiwanie
W zakładce Wyszukiwanie zainstalowano rozbudowaną wyszukiwarkę oferowaną przez system Omeka. Umożliwia ona osobne przeszukiwanie wzorców pieczęci jak i rekordów dotyczących dysponentów, informacji zaczerpniętych z publikacji, typariuszy, odcisków oraz kopii w oparciu o zbliżony zestaw kryteriów. Ten rodzaj przeszukiwania, oprócz przeszukiwania pełnotekstowego [ze względów technicznych osobnego dla wzorców pieczęci i pozostałych modułów], umożliwia wyszukiwanie oparte na klasach (charakteryzujących poszczególne moduły (szablony opisu)) oraz właściwościach (charakteryzujących zawartość poszczególnych pól opisu) zaczerpniętych z ontologii CIDOC CRM oraz SKOS VIS.
Szukaj według wartości składa się z trzech selektorów. Pierwszy z nich to lista właściwości charakteryzujących zawartość poszczególnych pól opisu (jak np. nazwa dysponenta, rodzaj kancelaryjny pieczęci, autor opisu itd.). Drugi selektor pozwala określić pożądaną relację między wybraną właściwością a zadaną wartością (są to wskazania: jest dokładnie/nie jest dokładnie, zawiera/nie zawiera itd. Ostatnim elementem jest pole tekstowe, w którym można wprowadzić wartość, którą ma posiadać poszukiwana właściwość.
Szukaj według klasy to przeszukiwanie rekordów na podstawie klas przypisanych poszczególnym modułom opisu. Klasa: CRM Entity – przypisana została modułom opisu typariuszy, odcisków i kopii pieczęci; klasa: Document – została przypisana modułowi opisu informacji z publikacji, klasa: Event – przypisana została modułowi opisu dysponenta.
W zakładce tej można skorzystać z przeszukiwania pełnotekstowego, jak również wyszukiwania według obecności multimediów dołączonych do rekordu czy w końcu wyszukiwania według identyfikatora rekordu (należy wprowadzić określoną wartość identyfikatora lub listę identyfikatorów oddzielonych przecinkami). Na końcu formularza można także wybrać sposób sortowania wyników wyszukiwania. Proponowane w tej zakładce opcje wyszukiwania można stosować pojedynczo, można je też krzyżować.
Jak cytować
W przypadku cytowania konkretnego rekordu należy podać skrót imienia oraz nazwisko jego autora [autorów], nazwę rekordu, adres URL podany w polu „identyfikator rekordu” oraz datę dostępu. Np. dla wzorca drugiej pieczęci herbowej Andrzeja z Wawrowic, podsędka ziemskiego krakowskiego:
R. Forysiak-Wójciński, M. Szymoniak, Andrzej z Wawrowic, podsędek ziemski krakowski, pieczęć herbowa II, <https://s.lhdb.kul.pl/s/sfragis/item-set/1725> [dostęp: 20.01.2025 r.]
Dla rekordów z modułu opisu pieczęci z publikacji:
R. Forysiak-Wójciński, M. Szymoniak, Andrzej z Wawrowic, podsędek ziemski krakowski, pieczęć herbowa II. Opis Franciszka Piekosińskiego z 1899 r., <https://s.lhdb.kul.pl/s/sfragis/item/1723> [dostęp: 20.01.2025 r.]
W przypadku ogólnego odwołania się do repozytorium należy podać jego nazwę, adres URL repozytorium oraz datę dostępu:
Corpus Sigillorum Polonie - Materiały, <https://s.lhdb.kul.pl/s/sfragis/> [20.01.2025 r.]