-
Nazwa:
-
Bratian [Brattian], wójt zakonu niemieckiego [krzyżackiego], pieczęć symboliczna I. Opis z Katalogu pieczęci z Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III z 2023 r.
-
Rodzaj obiektu:
-
PL
Odcisk
-
Autor i miejsce publikacji:
-
Katalog pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III, Pieczęcie urzędników zakonu krzyżackiego, opr. J. Bonczkowski, M. Hlebionek, M. Superczyński, A. Wieczorkowska, red. M. Hlebionek, Toruń 2023, s. 115-116, nr 33.
-
Daty używania wskazane w publikacji:
-
przed 1431
-
Opis pieczęci w publikacji
-
Kształt: okrągła; wym.: Ø 36 mm
Leg.: [oddzielona od pola pieczęci linią z kropek [?], obwiedziona od
zewnątrz linią z kropek]
[…]ADVO[C]A[TI] […]BRATI […]
Pismo: majuskuła gotycka; język legendy: łacina.
Wyobrażenie: W polu pieczęci jeździec, z włócznią wzniesioną w prawej
ręce [?].
-
Miejsce/miejsca przechowywania oryginału:
-
Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Kat. I, 1063.
-
Komentarz wydawcy:
-
Kontekst: Wójtostwo bratiańskie powstało na terenach należących wcześniej do władztwa terytorialnego biskupów chełmińskich. Na ziemiach tych utworzono najpierw komturstwo, później zaś wójtostwo ze stolicą w Nowym Mieście Lubawskim, którą po 1343 roku przeniesiono do Bratiana [Jóźwiak 1997, s. 233–238]. Pierwszym znanym wójtem bratiańskim jest Heinrich Dusemer, pojawiający się w źródłach w latach 1351–1353, a po raz ostatni urzędnik z tytułem wójta bratiańskiego występuje w źródłach w 1454 roku [Heckmann, s. 481–482]. Znamy dwa rodzaje pieczęci używanych przez wójtów bratiańskich. Pierwsza z nich – publikowana wyżej – pochodząca zapewne z XIV wieku jest być może bliska dacie utworzenia wójtostwa. Na kolejnej, wprowadzonej do użytkowania w latach trzydziestych XV wieku [Vossberg, Siegelkunde, s. 207; Brześć, s. 456, nr B I/28], wyobrażenie uległo rozwinięciu, przedstawiając jeźdźca z rogiem przy ustach, przy którym biegnie pies. W tle widoczny jest las. Pozwala to na interpretację wyobrażenia z naszej pieczęci także jako odwołanie do sceny polowania. Zdaniem S. Jóźwiaka
ikonografia pieczęci wójtów bratiańskich koresponduje z funkcją Bratianu jako głównego miejsca polowań dostojników krzyżackich [Jóźwiak, Pieczęcie, s. 172–173].
-
Uw.: Ponieważ przy dokumencie rozejmu łęczyckiego [Vossberg, Siegelkunde, s. 207] znajdował się odcisk nowszej pieczęci wójta bratiańskiego, używanej od 1431 roku, przy założeniu, że tłoki nie były używane równocześnie należy skorygować datację dokumentu na okres przed 1431 rokiem.
-
Publikacje: Engel, s. 3, Taf. I , Nr. 19; Gumowski, Pieczęcie i herby, s. 12–13; Jóźwiak, s. 172–173.
-
Autor opisu
-
PL
Marcin Hlebionek
