-
Nazwa:
-
Pokarmin [Brandenburg], komtur domowy zakonu niemieckiego [krzyżackiego], pieczęć ze znakiem urzędu. Opis z Katalogu pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III z 2023 r.
-
Rodzaj obiektu:
-
PL
Odcisk
-
Autor i miejsce publikacji:
-
Katalog pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III, Pieczęcie urzędników zakonu krzyżackiego, opr. J. Bonczkowski, M. Hlebionek, M. Superczyński, A. Wieczorkowska, red. M. Hlebionek, Toruń 2023, s. 176, 177, nr 64.
-
Daty używania wskazane w publikacji:
-
1440
-
Opis pieczęci w publikacji
-
Kształt: okrągła; wym.: ok. Ø 35 mm
Leg.: Nieczytelna.
Pismo: minuskuła gotycka; język legendy: łacina [?].
Wyobrażenie: W polu pieczęci połuorzeł i krzyż równoramienny.
-
Miejsce/miejsca przechowywania oryginału:
-
Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Kat. I , 953/1
-
Komentarz wydawcy:
-
Kontekst: Komturstwo pokarmińskie zostało utworzone około 1284 roku [Jóźwiak 2001, s. 61–62], a miejscowi komturzy domowi datowani są na lata 1290–1525 [Heckmann, s. 258–260]. Znane pieczęcie komturów pokarmińskich wyobrażały w polu pieczęci orła z krzyżem na piersiach [Vossberg, s. 34, Taf. XIV, Nr. 18: pieczęć datowana na XIII w.], później zaś samego orła [Boehm, s. 14, pieczęć datowana na XIV w.]. Publikowana wyżej pieczęć nie jest zapewne najstarszą pieczęcią pokarmińskich komturów domowych, na co wskazuje minuskulne liternictwo legendy, pozwalające datować ją na drugą połowę XIV wieku. Wyobrażenie napieczętne łączy godło znane z pieczęci komturskich, choć w uszczerbionej formie, ze znakiem korporacji. Nie można wykluczyć, że orzeł wyobrażony w polu pieczęci komturów i w uszczerbionej wersji na pieczęciach komturów domowych nawiązuje do herbu Brandenburgii, na co oprócz niemieckiej nazwy ośrodka komturii (Brandenburg) wskazywałyby także jego barwy, znane z chorągwi grunwaldzkiej [S. Ekdahl, Die „Banderia”, s. 248–249]. Powodowałoby to, że przynajmniej pieczęć komturów można by traktować jako formę pieczęci
mówiącej.
Uw.: 1) Dokument współwystawiony przez konwent pokarmiński; 2) Na lepiej zachowanym egzemplarzu pieczęci znajdującym się przy dokumencie pokoju brzeskiego [zob. Brześć, s. 471, nr B I/43], legenda napieczętna brzmi: S VICE CO[ME]DATORIS BRANDINB[…].
-
Autor opisu
-
PL
Anna Wieczorkowska
Kat. I, 953_1 s.176.jpg