Janusz I Stary, książę Mazowsza i pan Warszawy, pieczęć piesza II

Identyfikator rekordu:

https://s.lhdb.kul.pl/admin/item-set/6027

Nazwa wzorca pieczęci:

Nazwa dysponenta:

Janusz I Stary (ur. ok. 1346, zm. 1429), książę mazowiecki [Mazowsza], pan/książę warszawski, ciechanowski, łomżyński, makowsko-różański, zakroczymski, wiski, czerski i wyszogrodzki

Zakres terytorialny

PL Polska

PL Mazowsze

Rodzaj kancelaryjny pieczęci:

PL Pieczęć większa

Chronologia występowania:

1379-1429

Kształt:

PL okrągła

Wymiary:

70 mm

Typ ikonograficzny:

PL Pieczęć piesza

PL Pieczęć heraldyczna

Wyobrażenie napieczętne:

W polu pieczęci rycerz w pozycji stojącej, w zbroi, z głową w hełmie ukazaną z lewego półprofilu. W prawej ręce trzyma on miecz sztychem do dołu, sięgającym linii otokowej, a w lewej tarczę z orłem bez korony, zwróconym w prawo i z przepaską na skrzydłach. Tło pola pieczęci wypełniają wijące się i skręcone motywy roślinne.

Legenda:

[linia otokowa zewnętrzna: podwójna - ciągła i perełkowa; linia otokowa wewnętrzna: podwójna - perełkowa i ciągła]
+ S · IOHANNIS · DEI · GR(ati)A · DVCIS · MAZO(vi)E · ET · D(omi)NI · WARSEVY

Pismo legendy:

PL majuskuła gotycka

Język legendy:

łacina

Publikacje:

F. A. Vossberg, Siegel des mittelalters von Polen, Lithauen, Schlesien, Pommern und Preussen ein Beitrag zur Förderung diplomatischen, genealogischer, numismatischer und kunstgeschichtlicher Studien über ursprünglich slavische Theile der preussischen Monarchie mit XXV Kupfertafeln, Berlin 1854, s. 27, tabl. 17.

K. Stronczyński, Pobieżny przegląd pieczęci Piastów polskich, Warszawa 1881, s. 85.

K. Stronczyński, Pomniki Książęce Piastów lenników dawnej Polski w pieczęciach, budowlach, grobowcach i innych starożytnościach zebrane i objaśnione, Piotrków 1888, s. 112.

A. Małecki, Studya heraldyczne, t. 1, Lwów 1890, s. 238-239.

F. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich. Część I. Doba piastowska, Kraków 1899, s. 269-270, nr 523, fig. 329.

M. Gumowski, M. Haisig, S. Mikucki, Sfragistyka, Warszawa 1960, s. 195.

S.K. Kuczyński, Dwie pieczęcie Janusza I, księcia mazowieckiego, „Wiadomości Numizmatyczne”, 9, 1965, nr 3-4, s. 223.

S.K. Kuczyński, Pieczęcie książąt mazowieckich, Wrocław 1978, s. 329-331, nr 34, il. 34.

Nowy kodeks dyplomatyczny Mazowsza, cz. 3, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Warszawa 2000, nr 229, s. 244.

P. Pokora, Rysunki pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego w zbiorach Biblioteki PAN w Kórniku, w: Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009, s. 413-414, nr I/124, I/125.

J. Grabowski, Dynastia Piastów mazowieckich. Studia nad dziejami politycznymi Mazowsza, intytulacją i genealogią książąt, Kraków 2012, s. 353.

Album rysunków pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk, wyd. P. Pokora, Kórnik 2013, s. 89, sygn. Ao II 154, Ao II 155.

Uwagi:

W legendzie abrewiację wyrazów: GR(ati)A, MAZO(vi)E oraz D(omi)NI zaznaczono nadpisaną poziomą kreską (nad R, OE oraz N). Ligatura AR w wyrazie WARSEVY.

Według F.A. Vossberga, A. Małeckiego i F. Piekosińskiego pieczęć ta wisiała także przy dokumentach z 1376 r. (poza tym, według Vossberga, używano jej tylko do 1388 r.) [F. A. Vossberg, Siegel des mittelalters von Polen, Lithauen, Schlesien, Pommern und Preussen ein Beitrag zur Förderung diplomatischen, genealogischer, numismatischer und kunstgeschichtlicher Studien über ursprünglich slavische Theile der preussischen Monarchie mit XXV Kupfertafeln, Berlin 1854, s. 27; A. Małecki, Studya heraldyczne, t. 1, Lwów 1890, s. 238-239; F. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich. Część I. Doba piastowska, Kraków 1899, s. 269-270, nr 523, fig. 329]. W rzeczywistości do dokumentów z 1376 r. przywieszono inną, wcześniejszą pieczęć pieszą Janusza I Starego (także większą), bardzo podobną do pieczęci pieszej II, ale jednak nieco od niej mniejszą, z innym brzmieniem legendy i różnicami w detalach wyobrażenia, na co zwrócił już uwagę S.K. Kuczyński [tenże, Pieczęcie książąt mazowieckich, Wrocław 1978, s. 327-331, nr 33-34], zob.

Janusz I Stary, książę Mazowsza, pan wiski i warszawski, pieczęć piesza I

Jest reprezentowany przez pozycje: