Królewiec [Königsberg], szafarz zakonu niemieckiego [krzyżackiego], pieczęć ze znakiem urzędu I

Identyfikator rekordu:

https://s.lhdb.kul.pl/s/sfragis/item-set/4580

Nazwa wzorca pieczęci:

Nazwa dysponenta:

Królewiec [Königsberg], szafarz [Scheffer] zakonu niemieckiego [krzyżackiego]

Zakres terytorialny

PL Prusy

Rodzaj kancelaryjny pieczęci:

PL -

Chronologia występowania:

[przed 1433 r.]

Kształt:

PL okrągła

Wymiary:

30 mm

Typ ikonograficzny:

PL Pieczęć ze znakiem korporacji

PL Pieczęć symboliczna

Wyobrażenie napieczętne:

W polu pieczęci krzyż łaciński, którego dolne ramię złamane w prawo (gmerk).

Legenda:

[oddzielona od pola pieczęci linią z kropek [?], obwiedziona od zewnątrz linią z kropek]
Nieczytelna

Pismo legendy:

PL majuskuła gotycka

Publikacje:

B. Engel, Die mittelalterlichen Siegel des Thorner Rathsarchivs mit besonderer Berücksichtigung des Ordenslandes, Bd 1, Ordensbeamte und Städte, Thorn 1894, s. 4, Taf. II, nr 38.

Katalog pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III, Pieczęcie urzędników zakonu krzyżackiego, opr. J. Bonczkowski, M. Hlebionek, M. Superczyński, A. Wieczorkowska, red. M. Hlebionek, Toruń 2023, s. 154, 155, nr 53.

Uwagi:

Engel, Taf. II nr 38 odczytuje z legendy pieczęci pojedyncze litery: + SP[…]A[…] obecnie całkowicie zatarte.

Pieczęcie szafarzy malborskiego i królewieckiego różnią się od pieczęci innych urzędników zakonnych tym, że wyobrażono na nich rodzaj gmerku. Zdaniem E. Maschke były to znaki handlowe urzędów, analogiczne do tych, jakich używało hanzeatyckie kupiectwo. Różniły się one od nich jednak tym, że tak jak znaki kupieckie miały generalnie charakter osobisty, tak te miały charakter urzędowy. Gmerk identyczny z umieszczonym na pieczęci dowodnie służył też do oznaczania towarów wysyłanych przez lub do królewieckiego szafarza przez jego przedstawiciela w Brugii. Królewieccy szafarze (wielcy szafarze) pojawiają się w źródłach między 1329 a 1455 rokiem [D. Heckmann, Amtsträger des Deutschen Ordens. Dostojnicy zakonu niemieckiego, Toruń 2020, s. 213, 214]. Z tego okresu znamy dotąd dwie ich pieczęcie. Starsza została opisana wyżej, młodszą opublikował Erich Machke [Die Schäffer und Lieger des Deutschen Ordens in Preussen, w: E. Maschke, Domus Hospitalis Theutonicorum. Europäische Verbindungslinien der Deutschordensgeschichte. Gesammelte Aufsätze aus den Jahren 1931–1963, Bonn 1970, s. 69–103]. Wyobrażała ona identyczny jak na starszej pieczęci gmerk na tarczy herbowej ujętej w wielołukowe obramienie, a jej legenda brzmiała: SIGILLVM/ […] + PROCVR/ATORIS + KO/NINGBERG. Jak się zdaje, z urzędem królewieckiego szafarza łączyć też można kolejną (trzecią pieczęć) zob.

Królewiec [Königsberg], szafarz zakonu niemieckiego [krzyżackiego], pieczęć ze znakiem urzędu III

Jest reprezentowany przez pozycje: