-
Nazwa:
-
Henryk Fleming, biskup warmiński, pieczęć chrystologiczna. Opis Edwarda Gigilewicza z 1998 r.
-
Rodzaj obiektu:
-
PL
Odrys
-
Autor i miejsce publikacji:
-
E. Gigilewicz, Pieczęcie biskupów warmińskich jako źrodło heraldyczne, w: Pieczęć w Polsce średniowiecznej i nowozytnej, red. P. Dymmel, Lublin 1998, s. 75-76.
-
Daty używania wskazane w publikacji:
-
XIII w.
-
Opis pieczęci w publikacji
-
Spośród trzynastowiecznych pieczęci używanych na Warmii przydatne w badaniach heraldycznych okazują się jedynie te z przedheraldycznym jeszcze motywem baranka Bożego (Agnus Dei), który później wpłynął na ukształtowanie się herbu diecezjalnego. Do takich źródeł należy zaliczyć pieczęć mniejszą bpa Henryka Fleminga, zawierającą w rysunku wyobrażenie baranka zwróconego w lewo, z głową otoczoną aureolą oraz podtrzymującego krzyż z płatem chorągwi.
-
Komentarz wydawcy:
-
Wizerunku tego nie można uznać za przedstawienie godła herbowego, gdyż baranek został umieszczony bezpośrednio w polu pieczęci, bez tarczy herbowej, a to nakazuje sklasyfikować omawianą pieczęć jako obrazową, a nie herbową. Biskup Henryk Fleming nie miał herbu, co potwierdza jego pieczęć wielka, przedstawiająca biskupa trzymającego pastorał, a więc typu pontyfikalnego, i nie zawierająca tarczy herbowej. Motyw baranka (Agnus Dei) jako symbolu Chrystusa już w starożytności był obecny w sztuce chrześcijańskiej, dlatego znalazł się w wielu godłach herbowych, i to nie tylko kościelnych, ale także terytorialnych i miejskich. Występuje on także w herbie diecezji warmińskiej. Nie można jednak sądzić, iż bp Henryk Fleming przyjął do znaku osobistego motyw z herbu diecezji, gdyż ten nie był jeszcze w pełni ukonstytuowany. Można jednak sądzić, że wizerunek z tej pieczęci mógł wpłynąć w jakiejś mierze na uformowanie się herbu Warmii. Zabytki sfragistyczne poświadczają obecność motywu Agnus Dei w Prusach już od samego początku istnienia chrześcijaństwa na tych terenach. Wystąpił on już w 1252 r. na pieczęci biskupa sambijskiego Henryka Streitberga. Jest to pieczęć typu obrazowego, przedstawiająca biskupa w szatach pontyfikalnych, z pastorałem w prawej ręce i księgą w lewej, a motyw baranka podtrzymującego chorągiew został przedstawiony w okrągłym medalionie umieszczonym na piersiach biskupa. Do najstarszych zabytków na Warmii zawierających w rysunku motyw baranka z chorągiewką należy pochodząca z 1319 r. pieczęć Jordana, wówczas prepozyta kapituły warmińskiej, następnie biskupa warmińskiego , na której omawiany motyw został przedstawiony podobnie jak na wspomnianej pieczęci bpa Henryka Fleminga. Jako znak przedheraldyczny wyobrażenie baranka wystąpiło także na pieczęci bpa Hermana z Pragi, gdzie zostało umieszczone nad prawym ramieniem postaci biskupa. Dopiero jednak w ostatniej ćwierci XIV w. pojawiły się przedstawienia ukazujące baranka w tarczy herbowej, które — jak się wydaje — należy uznać za najstarsze prezentujące herb diecezji warmińskiej .
-
Autor opisu
-
PL
Marcin Hlebionek
