-
Nazwa:
-
Golub [Gollub], komtur zakonu niemieckiego [krzyżackiego], pieczęć symboliczna II. Opis z Katalogu pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III, z 2023 r.
-
Rodzaj obiektu:
-
PL
Odcisk
-
Autor i miejsce publikacji:
-
Katalog pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III, Pieczęcie urzędników zakonu krzyżackiego, opr. J. Bonczkowski, M. Hlebionek, M. Superczyński, A. Wieczorkowska, red. M. Hlebionek, Toruń 2023, s. 139-140, nr 45.
-
Daty używania wskazane w publikacji:
-
1441
-
Opis pieczęci w publikacji
-
Kształt: okrągła; wym.: Ø 30 mm
Leg.: [oddzielona od pola pieczęci linią ciągłą, obwiedziona od zewnątrz
linią ciągłą]
+ S […] DE G[O]LLV[B]
Pismo: minuskuła gotycka; język legendy: łacina.
Wyobrażenie: W polu pieczęci ptak z rozpostartymi skrzydłami [gołąb] z gałązką w dziobie w prawo.
-
Miejsce/miejsca przechowywania oryginału:
-
Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Katalog I, 951.
-
Komentarz wydawcy:
-
Kontekst: Komturstwo golubskie powstało w znacznej mierze na terenach uzyskanych od biskupów włocławskich w 1293 roku, które początkowo podlegały komturowi ziemi chełmińskiej [Jóźwiak 1997, s. 192]. Okręg komturski został tam utworzony zapewne między 1304 a 1306 rokiem, kiedy to źródła wymieniają po raz pierwszy tamtejszego komtura [Jóźwiak 1997, s. 192–193]. Ostatni znany komtur golubski pojawia się w źródłach w 1465 roku [Heckmann, s. 321]. Literatura notuje trzy pieczęcie komturów golubskich. Zapewne najstarsza z nich, znana z odcisku z 1407 roku [Engel, s. 3, Taf. II, Nr. 23], nie zachowała się do naszych czasów. Obecnie przy dokumencie, przy którym miała zostać odciśnięta [AmT, Kat. I , 604a], znajdują się jedynie dwa niewielkie ułomki wosku, niepozwalające na odczytanie ani wyobrażenia, ani legendy. Publikowana wyżej pieczęć była zapewne drugą pieczęcią komtura golubskiego dowodnie poświadczoną w użyciu w latach 1435–1441 [zob. Brześć, s. 446, nr B I/19]. Trzecia pieczęć znajduje się przy niedatowanym dokumencie z połowy XV stulecia [zob. niżej, nr 46]. Badacze, np. M. Gumowski [Gumowski, Pieczęcie i herby, s. 76], wiążą ikonografię pieczęci komtura z nazwą miejscowości (gołąb – Golub). Interpretacja taka może jednak budzić wątpliwości, bowiem zakłada rozpoznawalność takiej homofonii w niemieckojęzycznym środowisku zakonu. Gołąb trzymający w dziobie gałązkę ma natomiast niewątpliwie konotacje starotestamentowe, nawiązujące do opowieści o potopie i arce Noego, zaś sam gołąb może być interpretowany jako symbol Ducha Świętego, ale też Chrystusa, Maryi bądź Kościoła Powszechnego [zob. D. Forstner, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 2001, s. 229–232]. Wyobrażenie gołębia, być może nawiązujące do pieczęci komtura, pojawia
się także na pieczęci miejskiej Golubia, stanowiąc element bardziej rozbudowanej kompozycji [Engel, Taf. V, Nr. 100; M. Gumowski, Najstarsze
pieczęcie miast polskich XIII i XIV wieku, Toruń 1960, s. 86, nr 126].
-
Publikacje: Engel, s. 3, Taf. II , Nr. 25; Gumowski, Pieczęcie i herby, s. 77;
Brześć, s. 446, nr B I/19.
-
Autor opisu
-
PL
Marcin Hlebionek
