-
Nazwa:
-
Wielki mistrz zakonu niemieckiego [krzyżackiego], pieczęć sekretna II [contrasigillum]. Opis z Katalogu pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III z 2023 r.
-
Rodzaj obiektu:
-
PL
Odcisk
-
Autor i miejsce publikacji:
-
Katalog pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III, Pieczęcie urzędników zakonu krzyżackiego, opr. J. Bonczkowski, M. Hlebionek, M. Superczyński, A. Wieczorkowska, red. M. Hlebionek, Toruń 2023, s. 38-39, nr 2.
-
Daty używania wskazane w publikacji:
-
1393-1470
-
Opis pieczęci w publikacji
-
Kształt: okrągła; wym.: Ø 28 mm
Leg.: [oddzielona od pola pieczęci podwójną linią: z kropek, obwiedziona
od zewnątrz linią z kropek]
+ S + M(a)G(ist)RI + G(e)N(er)A’LIS + DOMVS + THETONICOR V(m)
Pismo: minuskuła gotycka; język legendy: łacina.
Wyobrażenie: W polu pieczęci, w sześciołuku, którego płatki zdobione
są gotyckimi maswerkami, tarcza herbowa, na której w polu sercowym
cesarski orzeł, w polu tarczy głównej krzyż, na którym położono krzyż
laskowy [herb zakonu niemieckiego].
-
Miejsce/miejsca przechowywania oryginału:
-
Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Kat. I, 875; Kat. I, 967
-
Komentarz wydawcy:
-
Kontekst: Pieczęcie sekretne (kontrasigilla) wielkich mistrzów zostały wprowadzone do kancelaryjnego użytku w XIV wieku. Spotykamy dwa ich rodzaje: pieczęcie sekretne ogólne, których legenda wskazywała jedynie na urząd pełniony przez dysponenta oraz pieczęcie sekretne osobiste, na których oprócz urzędu pojawiało się również imię konkretnego wielkiego mistrza (zob. niżej, nr. 3–13). Z okresu średniowiecza znamy trzy pieczęcie sekretne ogólnozakonne. Pierwsza pozostawała w użyciu w połowie XIV wieku, druga znana jest z lat 1393–1470, trzecia natomiast od około 1470 do 1490 roku [Schmid II, s. 66–67; Trupinda, s. 26-27]. Używanie tego rodzaju pieczęci zarzucił mistrz Fryderyk Saski [Schmid II, s. 67]. W odróżnieniu od pieczęci sekretnych osobistych, pieczęcie sekretne ogólnozakonne odciskane były konsekwentnie w czerwonym wosku. W zasobie archiwum toruńskiego wg B. Engela i B. Schmida miały znajdować się egzemplarze dwóch pierwszych pieczęci tego rodzaju [Engel, s. 1; Schmid II, s. 66-67]. Niestety odcisk pieczęci starszej, odciśniętej jako kontrasigillum pieczęci większej wiszącej przy dokumencie Henryka Dusemera z 1346 roku nie zachował się do naszych czasów (zob. AmT, Kat. I , 42,1; 44; 46). Publikowana wyżej pieczęć jest drugą pieczęcią sekretną ogólnozakonną wielkiego mistrza, wprowadzoną do użytku w czasach Konrada von Jungingen [według Vossberga, s. 53, najstarszy odcisk z 1393 r.]. Używana była aż do czasów Henryka Reuss von Plauen. Tłok wymienił jego następca Henryk von Richtenberg [Schmid II, s. 66-37].
Publikacje: J. Blivernitz, Von denen Land- und Hohemeisterlichen Siegeln in Preuβen, s. 835; M. Lilienthal, Von denen Siegeln des Teutschen Ordens, s. 2; il. A ; Vossberg, s. 53; Taf. VII; ELB, s. 11, Nr. 3b; Taf. 5, Nr. 3b; Schmid II, s. 66–67, Nr. 2, Taf. 9, Nr. 2; Karczewska, s. 756, tabl. I, nr 3; Grzegorz, s. 134–135, nr 3, tabl. XIX, nr 61b; Trupinda [ilustracja przed s. 25]; Imagines potestatis, s. 305, nr III. 3.95; Grunwald, s. 28.
Uw.: –
-
Autor opisu
-
PL
Jagoda Jankowska
