-
Nazwa:
-
Gniew [Mewe], komtur zakonu niemieckiego [krzyżackiego], pieczęć chrystologiczna II. Opis z Katalogu pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III z 2023 r.
-
Rodzaj obiektu:
-
PL
Odcisk
-
Autor i miejsce publikacji:
-
Katalog pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III, Pieczęcie urzędników zakonu krzyżackiego, opr. J. Bonczkowski, M. Hlebionek, M. Superczyński, A. Wieczorkowska, red. M. Hlebionek, Toruń 2023, s. 135-136, nr 43.
-
Daty używania wskazane w publikacji:
-
poł. XIV w. - poł. XV w.
-
Opis pieczęci w publikacji
-
Kształt: okrągła; wym.: Ø 35 mm
Leg.: [oddzielona od pola pieczęci linią z kropek, obwiedziona od zewnątrz
linią z kropek]
+ S [CO ]MMENDATORIS IN MEWA
Pismo: minuskuła gotycka; język legendy: łacina.
Wyobrażenie: W polu pieczęci brodata męska głowa w nimbie krzyżowym [Chrystus].
-
Miejsce/miejsca przechowywania oryginału:
-
Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Katalog I, 951.
-
Komentarz wydawcy:
-
Kontekst: Komturstwo gniewskie zostało utworzone na ziemiach położonych na zachodnim brzegu Wisły, które weszły w posiadanie zakonu po układzie milickim z księciem pomorskim Mściwojem II. Doszło do tego w 1283 roku [Jóźwiak 2001, s. 60; zob. też M. Grzegorz, Komturstwo gniewskie i jego strategiczne znaczenie, Bydgoszcz 2003, s. 95–116]. Ostatni komtur gniewski pojawia się w źródłach w 1462 roku [Heckmann, s. 406]. Znamy dziś dwie pieczęcie używane przez komturów gniewskich. Pierwsza znajdowała się przy dokumencie z 1309 roku [Vossberg, s. 35, Taf. XIV, Nr. 22]. Wyobrażała ona roślinę [lilię?] o dwóch liściach, nad którymi i poniżej których umieszczono dwie pary ptaków. Dolna para ptaków identyfikowana jest jako pelikany. Publikowana wyżej pieczęć jest drugą pieczęcią komtura gniewskiego, poświadczoną w użyciu od połowy XIV wieku do likwidacji urzędu [B. Śliwiński, O tzw. chorągwi gniewskiej, „Krzyżowcy – kronikarze – dyplomaci. Gdańskie studia z dziejów średniowiecza”, 4, 1997, s. 285–286; B. Możejko, B. Śliwiński, Herby miast, gmin i powiatów województwa pomorskiego, t. 2, Malbork 2004, s. 53]. Zmiana w ikonografii pieczęci, do której doszło w połowie XIV wieku, stanowić może ujednoznacznienie przekazu pieczęci. Wyobrażenie z pieczęci pierwszej nasycone bowiem było symboliką chrystologiczną [lilia, pelikany, zob. B. Możejko, B. Śliwiński, Herby, t. 2, s. 53].
-
Publikacje: Vossberg, s. 215; Gumowski, Pieczęcie i herby, s. 74; Boehm 1993 [brak numeracji stron]; Boehm 2002, s. 14; B. Śliwiński, O tzw. chorągwi gniewskiej, „Krzyżowcy – kronikarze – dyplomaci. Gdańskie studia z dziejów średniowiecza”, 4, 1997, s. 286; B. Śliwiński, Pieczęcie i herb miasta Gniewu, w: Dzieje miasta Gniewu do 1939 roku, red. B. Śliwiński, Pelplin 1998, s. 337; B. Możejko, B. Śliwiński, Herby miast, gmin i powiatów województwa pomorskiego, t. 2, Malbork 2004, s. 52–53.
-
Uw.: Engel [s. 4] wzmiankując pieczęć komtura gniewskiego, odsyła czytelnika do pracy Vossberga [s. 215].
-
Autor opisu
-
PL
Marcin Hlebionek
