-
Nazwa:
-
Lipienek [Leipe], wójt [advocatus] zakonu niemieckiego [krzyżackiego], pieczęć herbowa I. Opis z Katalogu pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III z 2023 r.
-
Rodzaj obiektu:
-
PL
Odcisk
-
Autor i miejsce publikacji:
-
Katalog pieczęci Archiwum Państwowego w Toruniu, z. III, Pieczęcie urzędników zakonu krzyżackiego, opr. J. Bonczkowski, M. Hlebionek, M. Superczyński, A. Wieczorkowska, red. M. Hlebionek, Toruń 2023, s. 162, 163, nr 57.
-
Daty używania wskazane w publikacji:
-
[1386-1405], [przed 1454]
-
Opis pieczęci w publikacji
-
Kształt: okrągła; wym.: Ø 30 mm
Leg.: [oddzielona od pola pieczęci linią z kropek, obwiedziona od zewnątrz linią z kropek]
+ [S]IGI[LLVM ADVOCATI CVL]MENSIS
Pismo: majuskuła gotycka z domieszką liter uncjalnych i półuncjalnych; język legendy: łacina.
Wyobrażenie: w polu pieczęci tarcza, na której dwa pasy cięte w fale, z krzyżykiem kawalerskim od głowicy.
-
Miejsce/miejsca przechowywania oryginału:
-
Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Kat. I 538, 1061; Listy cechowe 4584.
-
Komentarz wydawcy:
-
Kontekst: Godność wójta lipienieckiego (ziemi chełmińskiej) z siedzibą w Lipienku pojawia się w drugiej dekadzie XIV wieku. Początkowo (1313–1335) podlegał on komturowi ziemskiemu chełmińskiemu, po likwidacji tego urzędu, między 1335 a 1340, komturowi brodnickiemu, a po 1340 roku bezpośrednio wielkiemu mistrzowi. W okresie podporządkowania komturowi brodnickiemu jego siedzibą była Brodnica [Jóźwiak 1997, s. 219–223]. Wójtów lipienieckich znamy z lat 1321–1454 [Heckmann. s. 483–484]. Znak umieszczony na prezentowanej wyżej pieczęci nawiązuje do godła znajdującego się na chorągwi krzyżackiego jeźdźca wyobrażonej na najstarszej pieczęci Chełmna [Hlebionek, Ikonografia, s. 143]. Taki sam wizerunek był na chorągwi ziemi chełmińskiej znanej z bitwy pod Grunwaldem [S. Ekdahl, Die „Banderia Prutenorum” des Jan Długosz – eine Quelle zur Schlacht bei Tannenberg 1410, Göttingen 1976, s. 254], a także pieczęciach sygnetowych używanych przez Chełmno [Hlebionek, Ikonografia, il. 15d, 15e, 15f]. Publikowana wyżej pieczęć jest starszą pieczęcią wójtów lipienieckich, powstałą niewątpliwie w XIV wieku, być może około 1335 roku, kiedy wójt zastąpił zarządzającego wcześniej zamkiem w Lipienku komtura ziemi chełmińskiej. Zob. też nr 58.
Publikacje: Engel, s. 3-4, Taf. II, nr 32; Gumowski, Pieczęcie i herby, s. 18; Jóźwiak, s. 168–170.
Uw.: Ponieważ od 1441 roku dowodnie poświadczony jest w użyciu drugi rodzaj pieczęci wójtów lipienieckich (zob. nr 58), przy założeniu, że obie pieczęcie nie funkcjonowały równocześnie, datację dokumentów o sygn. AmT, Kat. I, 1061 oraz Listy cechowe, 4584 należałoby przesunąć na okres przed 1441 rokiem.
-
Autor opisu
-
PL
Anna Wieczorkowska
