Byszewo-Koronowo, klasztor cystersów, pieczęć symboliczna

Identyfikator rekordu:

https://s.lhdb.kul.pl/s/sfragis/item-set/2231

Nazwa wzorca pieczęci:

Nazwa dysponenta:

Byszewo-Koronowo, klasztor cystersów

Zakres terytorialny

PL Polska

PL Kujawy

Rodzaj kancelaryjny pieczęci:

PL Contrasigillum

Chronologia występowania:

1288 r.

Kształt:

PL okrągła

Wymiary:

30 mm

Typ ikonograficzny:

PL Pieczęć symboliczna

Wyobrażenie napieczętne:

W polu pieczęci ręka trzymająca pastorał, wyciągnięta w lewo.

Legenda:

[linia otokowa zewnętrzna i wewnętrzna: pojedyncza ciągła?]
+ · CONTROSIGILLVM BISSOVIE

Pismo legendy:

PL majuskuła gotycka

Język legendy:

łacina

Publikacje:

B. Ulanowski, Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII wieku, Kraków 1887, s. 114-117, nr 49.

F. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich, cz. 1, Doba piastowska, Kraków 1899, s. 133, nr 199 (b).

F. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej (Uzupełnienie), Kraków 1936, s. 5, nr 644.

Z. Zyglewski, Pieczęcie cystersów w Koronowie, "Nasza Przeszłość", 96, 2001, s. 145 [przyp. 6], 152-153.

D. Karczewski, Materiały do sfragistyki opactwa pelplińskiego, w: Pelplin. 725 rocznica powstania opactwa cysterskiego. Kulturotwórcza rola cystersów na Kociewiu, red. D.A. Dekański, Pelplin-Tczew 2002, s. 140, także przyp. 28.

P. Stróżyk, Pieczęcie cysterskie z opactwa w Łeknie-Wągrowcu (część II), „Studia i Materiały do Dziejów Pałuk”, 6, 2006, s. 148, także przyp. 37.

M. Szymoniak, Pieczęcie w opactwach cysterskich z diecezji krakowskiej do początku czasów nowożytnych. Próba rekonstrukcji systemów sfragistycznych, „Studia Źródłoznawcze”, 60, 2022, s. 42-43.

Uwagi:

Legenda wskazuje, że nie była to samodzielna pieczęć. Służyła wzmocnieniu wiarygodności pieczęci opata i chroniła ją przed nadużyciami. Wprawdzie każdy z jej dwóch znanych odcisków z 1288 r. nie stanowi odwrocia pieczęci opata, co było typowe dla kontrasigillów, ale charakter kontrasigillacji wypływa z napisu zamieszczonego w jej legendzie oraz z faktu uwiarygodnienia pieczętowanego aktu. Z podobną sytuacją spotykamy się w odniesieniu do kontrasigillów z opactw w Mogile z 1283 r. i Pelplinie z 1402 r., których także nie odciskano na odwrociu pieczęci opackich. W przypadku pierwszego z odcisków kontrasigillum byszewskiego jego związek z pieczęcią główną, czyli opacką, został jeszcze bardziej podkreślony przez zawieszenie obu pieczęci na wspólnym wiązadle. Dlatego też nie ma racji Z. Zyglewski, który uznał kontrasigillum byszewskie za pieczęć konwentu, co kwestionował także D. Karczewski. Bliższy prawdy wydaje się P. Stróżyk, według którego była to pieczęć mniejsza opata, choć i z tą propozycją można polemizować, zob. M. Szymoniak, Pieczęcie w opactwach cysterskich z diecezji krakowskiej do początku czasów nowożytnych. Próba rekonstrukcji systemów sfragistycznych, „Studia Źródłoznawcze”, 60, 2022, s. 43, także przyp. 104.

Jest reprezentowany przez pozycje:

Byszewo-Koronowo, klasztor cystersów, pieczęć symboliczna. Opis Franciszka Piekosińskiego z 1899 r.