-
Nazwa wzorca pieczęci:
-
Tyniec [Kraków], opat klasztoru benedyktynów, pieczęć piesza
-
Zakres terytorialny
-
PL
Polska
-
PL
Małopolska
-
Rodzaj kancelaryjny pieczęci:
-
PL
-
-
Chronologia występowania:
-
1274 r.
-
Kształt:
-
PL
ostroowalna
-
Wymiary:
-
50 x 31 mm
-
Typ ikonograficzny:
-
PL
Pieczęć piesza
-
Wyobrażenie napieczętne:
-
W polu pieczęci stojąca frontalnie postać opata w stroju pontyfikalnym (infule na głowie, ornacie z pofałdowaniami i albie). W prawej ręce trzyma on pastorał z krzywaśnią skierowaną do wewnątrz, a w lewej księgę przy piersi. Częściowo widoczne rysy jego twarzy oraz pukle włosów, które wyłaniają się spod infuły. Stoi on na niewielkim podnóżku-konsoli.
-
Legenda:
-
[linia otokowa zewnętrzna i wewnętrzna: pojedyncza ciągła]
S’ ABBATIS SANCTI PET[RI DE TI]NTIA
-
Pismo legendy:
-
PL
majuskuła gotycka
-
Język legendy:
-
łacina
-
Publikacje:
-
Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego, cz. 1, wyd. W. Kętrzyński, Lwów 1875, nr 26, s. 53-54.
-
F. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich, cz. 1, Doba piastowska, Kraków 1899, s. 118, nr 168, fig. 131.
-
K. Kaczmarczyk, Catalogus diplomatum pergameneorum Universitatis Jagellonicae Cracoviensis, Cracoviae 1953, nr 1, s. 1.
-
M. Gumowski, M. Haisig, S. Mikucki, Sfragistyka, Warszawa 1960, s. 219.
-
M. Gumowski, Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966, s. 80.
-
P. Sczaniecki, Katalog opatów tynieckich, „Nasza Przeszłość”, 49, 1978, s. 45.
-
A. Koterwa, Działalność dyplomatyczna klasztornego skryptorium w Tyńcu. Ze studiów nad dokumentem średniowiecznym w Polsce, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, 683, Wrocław 1984, Historia 42, s. 147.
-
Z. Piech, Pieczęcie, w: Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu, październik–grudzień 1994, Kraków 1994, nr II/21, s. 22-23 (błędna fot. pieczęci; w rzeczywistości jest to fot. pieczęci hagiograficznej I kapituły klasztoru tynieckiego, znanej z odcisków z lat 1233-1274).
-
A. Włodarek, Dokumenty pergaminowe, w: Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu, październik–grudzień 1994, Kraków 1994, nr II/2, s. 14.
-
Z. Piech, Średniowieczne pieczęcie tynieckie, w: Benedyktyni tynieccy w średniowieczu. Materiały z sesji naukowej Wawel–Tyniec, 13–15 października 1994, red. K. Żurowska, Tyniec–Kraków 1995, s. 131, 133-134.
-
A. Włodarek, Trzynastowieczny tyniecki tłok pieczętny. Komunikat, w: Benedyktyni tynieccy w średniowieczu. Materiały z sesji naukowej Wawel–Tyniec, 13–15 października 1994, red. K. Żurowska, Tyniec–Kraków 1995, s. 143.
-
Z. Piech, Pieczęć opata piesza, w: Kraków w chrześcijańskiej Europie X–XIII wiek. Katalog wystawy, kuratorzy wystawy E. Firlet, E. Zaitz, współpraca Z. Miśtal, Kraków 2006, s. 381.
-
Poczet sołtysów i wójtów wsi, gmin i gromad przyłączonych do Krakowa po 1915 roku, oprac. B. Kasprzyk, Kraków 2015, s. 767 (il. u dołu, druga od lewej strony).
-
M. Szymoniak, Średniowieczne pieczęcie klasztorów męskich w diecezji krakowskiej, cz. II/1, Kraków 2023 (praca doktorska napisana pod kierunkiem doktora hab. Zenona Piecha, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego), s. 8-9.
-
Uwagi:
-
Jest to pieczęć bezimienna, a zatem należy ją uznać za pieczęć urzędową (godności) opatów tynieckich. Nie ulega jednak wątpliwości, że opat Kosmas, który wystawił w 1274 r. dokument z jej jedynym znanym odciskiem, posługiwał się nią od początku swojego pontyfikatu, czyli od 1273 r. Nie wiadomo jednak, jak długo pozostawała w użyciu. Mogli z niej korzystać zarówno niektórzy poprzednicy, jak i następcy Kosmasa, ale maksymalnie do objęcia rządów w 1306 r. przez Michała II, który stosował już inną pieczęć, w dodatku imienną, zob. M. Szymoniak, Średniowieczne pieczęcie klasztorów męskich w diecezji krakowskiej, cz. II/1, Kraków 2023 (praca doktorska napisana pod kierunkiem doktora hab. Zenona Piecha, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego), s. 8-9.
-
Autor opisu
-
PL
Anna Wieczorkowska
-
PL
Marcin Szymoniak
Tyniec [Kraków], opat klasztoru benedyktynów, pieczęć piesza. Opis Franciszka Piekosińskiego z 1899 r.
