-
Nazwa wzorca pieczęci:
-
Tyniec [Kraków], klasztor benedyktynów, pieczęć hagiograficzna IV
-
Zakres terytorialny
-
PL
Polska
-
PL
Małopolska
-
Rodzaj kancelaryjny pieczęci:
-
PL
Pieczęć większa
-
Chronologia występowania:
-
1354-1456
-
Kształt:
-
PL
okrągła
-
Wymiary:
-
67 mm
-
Typ ikonograficzny:
-
PL
Pieczęć hagiograficzna
-
Wyobrażenie napieczętne:
-
W polu pieczęci stojące w lekkim kontrapoście postacie śś. Piotra i Pawła w obszernych, silnie udrapowanych szatach i z dużymi nimbami wokół głów, których otoki dekorowane są drobnymi gwiazdkami. Po prawej stronie św. Paweł z mieczem sztychem do góry w prawej i księgą w lewej ręce, a obok św. Piotr z kluczem w prawej i księgą w lewej ręce. W obydwu przypadkach księga jest ujmowana przez szatę. Św. Paweł jest lekko zwrócony w stronę św. Piotra. Rysy ich twarzy zatarte. Dobrze widoczne pukle długich włosów św. Piotra. Święci stoją na wydatnie zaznaczonym podnóżku z niewyraźną dekoracją. Tło pieczęci wypełnia kratka w formie rombów z sześcioramiennymi gwiazdkami i z wyraźnie zaznaczonymi podwójną linią podziałami.
-
Legenda:
-
[linia otokowa zewnętrzna i wewnętrzna: pojedyncza perełkowa]
+ S' CONVENTVS : MONASTERII : TYENCIENSIS
-
Pismo legendy:
-
PL
majuskuła gotycka
-
Język legendy:
-
łacina
-
Publikacje:
-
Codex diplomaticus Universitatis Studii Generalis Cracoviensis, cz. 2, wyd. Ż. Pauli, Cracoviae 1873, nr 183, s. 172-177.
-
Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego, cz. 1, wyd. W. Kętrzyński, Lwów 1875, nr 64, 82–83, 97, s. 108, 131, 133, 148-150.
-
Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego, cz. 2, wyd. S. Smolka, Lwów 1875, nr 216, s. 397-400.
-
F. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich, cz. I, Doba piastowska, Kraków 1899, s. 206-207, nr 352, s. 206, fig. 233.
-
F. Pohorecki, Catalogus diplomatum Bibliothecae Instituti Ossoliniani nec non Bibliothecae Pawlikowianae inde ab anno 1227 usque ad annum 1505, Leopoli 1937, nr 34, s. 11.
-
K. Kaczmarczyk, Catalogus diplomatum pergameneorum Universitatis Jagellonicae Cracoviensis, Cracoviae 1953, nr 145, s. 64.
-
M. Gumowski, M. Haisig, S. Mikucki, Sfragistyka, Warszawa 1960, s. 218.
-
Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, cz. 1, wyd. S. Kuraś, Lublin 1965, nr 53, s. 74-75.
-
M. Gumowski, Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966, s. 78.
-
A. Koterwa, Działalność dyplomatyczna klasztornego skryptorium w Tyńcu. Ze studiów nad dokumentem średniowiecznym w Polsce, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, 683, Wrocław 1984, Historia 42, s. 147-148.
-
Z. Piech, Pieczęcie, w: Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu, październik–grudzień 1994, Kraków 1994, nr II/16, s. 20-21.
-
A. Włodarek, Dokumenty pergaminowe, w: Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu, październik–grudzień 1994, Kraków 1994, nr II/4–II/5, II/8, s. 14, 16-17.
-
Z. Piech, Średniowieczne pieczęcie tynieckie, w: Benedyktyni tynieccy w średniowieczu. Materiały z sesji naukowej Wawel–Tyniec, 13–15 października 1994, red. K. Żurowska, Tyniec–Kraków 1995, s. 124-129.
-
A. Włodarek, Trzynastowieczny tyniecki tłok pieczętny. Komunikat, w: Benedyktyni tynieccy w średniowieczu. Materiały z sesji naukowej Wawel–Tyniec, 13–15 października 1994, red. K. Żurowska, Tyniec–Kraków 1995, s. 143.
-
A. Hryniewicz, VIII. Europejskie pieczęcie kościelne, w: Gloria Deo. Rzemiosło sakralne, t. 2, red. nauk. M. Korżel-Kraśna, Wrocław 2010, nr 167-168, s. 338-339.
-
A. Mężyk, Dwa Jubileusze w Tuchowie 1340–2010, Tuchów 2014, s. 54, il. na s. 55 (u góry, po lewej stronie).
-
M. Szymoniak, Średniowieczne pieczęcie klasztorów męskich w diecezji krakowskiej, cz. II/1, Kraków 2023 (praca doktorska napisana pod kierunkiem doktora hab. Zenona Piecha, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego), s. 33-35.
-
Uwagi:
-
Pieczęć powstała nieznacznie przed 1335 r., za czym przemawia sporo argumentów, np. forma legendy (taki sam moduł liter w napisie otokowym występuje choćby na pieczęci konwentu norbertanek ze Zwierzyńca, której najstarszy znany egzemplarz pochodzi z 1327 r.). Możliwe, że wprowadzono ją z okazji zakończenia odbudowy opactwa tynieckiego po zniszczeniach dokonanych przez wojska księcia Henryka IV Probusa w 1289 r. i biskupa krakowskiego Jana Muskaty w 1306 r., co najprawdopodobniej miało miejsce właśnie maksymalnie kilka lat przed 1335 r. Pełniła ona funkcję pieczęci większej, choć początkowo (w latach 30. XIV w.) razem z dotychczasową główną pieczęcią wspólnotową klasztoru (hagiograficzną III - według legendy kapituły). Na pewno jej odcisk przywieszono do dokumentu wystawionego przez opata Henryka i konwent tyniecki w 1345 r., czego dowodzi jego opis w Kodeksie dyplomatycznym klasztoru tynieckiego (cz. 1, nr 64, s. 107-108). Pozostawała w użyciu maksymalnie do początku czasów nowożytnych, zob. M. Szymoniak, Średniowieczne pieczęcie klasztorów męskich w diecezji krakowskiej, cz. II/1, Kraków 2023 (praca doktorska napisana pod kierunkiem doktora hab. Zenona Piecha, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego), s. 34-35.
-
Autor opisu
-
PL
Marcin Szymoniak
Tyniec [Kraków], klasztor benedyktynów, pieczęć hagiograficzna IV. Opis Franciszka Piekosińskiego z 1899 r.
