-
Nazwa wzorca pieczęci:
-
Kacice-Mogiła [Kraków], klasztor cystersów, pieczęć hagiograficzna
-
Zakres terytorialny
-
PL
Polska
-
PL
Małopolska
-
Rodzaj kancelaryjny pieczęci:
-
PL
-
-
Chronologia występowania:
-
przed 1375-zapewne ok. 1426
-
Kształt:
-
PL
okrągła
-
Wymiary:
-
38 mm
-
Typ ikonograficzny:
-
PL
Pieczęć hagiograficzna
-
Wyobrażenie napieczętne:
-
W polu pieczęci, nieco po prawej stronie, stojąca postać Matki Bożej z Dzieciątkiem na lewej ręce. Maria jest przedstawiona jako Regina Caeli („Królowa Nieba”), z niewielkim nimbem zaznaczonym nad głową, w koronie otwartej, długiej sukni i pofałdowanym płaszczu na ramionach zapiętym pod szyją, na podnóżku, a w prawej ręce trzyma gałązkę zakończoną czterema kwiatami róży bądź lilii. Wokół głowy Dzieciątka nimb krzyżowy. Po lewej stronie pieczęci odziana ręka wyłaniająca się z otoku, rozdzielająca treść legendy i trzymająca ozdobny pastorał z krzywaśnią skierowaną do wewnątrz i pokrytą żabkami. Ponad postaciami gotycki trójłuk zwieńczony motywem architektonicznym wkomponowanym w otok pieczęci. Ma on formę gotyckiej budowli o podwyższonej środkowej nawie (jest to zapewne symboliczne wyobrażenie kościoła klasztornego). Tło pola pieczęci wypełnia kratka w formie rombów z czteroramiennymi gwiazdkami. Widoczne rysy twarzy Marii i Dzieciątka.
-
Legenda:
-
[linia otokowa zewnętrzna i wewnętrzna: pojedyncza perełkowa]
+ S * C/ONVENTVS * CLARETVMBE
-
Pismo legendy:
-
PL
majuskuła gotycka
-
Język legendy:
-
łacina
-
Publikacje:
-
Diplomata monasterii Clarae Tumbae prope Cracoviam, wyd. E. Janota, Cracoviae 1865, nr 88, 103, s. 72, 87-88.
-
Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa 1257-1506, cz. 1, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1879, nr 68 (opis pieczęci na s. 86).
-
F. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich. Część I. Doba piastowska, Kraków 1899, s. 266, nr 515, fig. 321.
-
S. Tomkowicz, Powiat Krakowski, w: Teka Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej, t. 2, Kraków 1906, s. 142.
-
K. Kaczmarczyk, G. Kowalski, Katalog archiwum opactwa Cystersów w Mogile, Kraków 1919, nr 111, 134, s. 37, 44.
-
M. Gumowski, Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966, taf. XL, nr 405, s. 160, nr 405 (także nr 61, s. 79).
-
H. Seroka, W sprawie początków pieczęci miejskiej Krakowa. Ze studiów nad średniowieczną sfragistyką miast małopolskich, w: Drogą historii. Studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. P. Dymmel, K. Skupieński, B. Trelińska, Lublin 2001, s. 300 (także przyp. 14).
-
P. Stróżyk, Pieczęcie cysterskie z opactwa w Łeknie-Wągrowcu (cz. I), „Studia i Materiały do Dziejów Pałuk”, 4, 2003, s. 188.
-
M. Starzyński, Herby średniowiecznych opatów mogilskich, Kraków 2005, s. 38-40, il. 24.
-
P. Pokora, Rysunki pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego w zbiorach Biblioteki PAN w Kórniku, w: Zbiory pieczęci w Polsce, red. Z. Piech, W. Strzyżewski, Warszawa 2009, nr I/245, s. 428.
-
Album rysunków pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk, wyd. P. Pokora, Kórnik 2013, s. 176, sygn. Ao IV 323.
-
M. Szymoniak, Stan i perspektywy badań nad średniowiecznymi pieczęciami klasztorów męskich w diecezji krakowskiej, w: Źródła staropolskie i nauki pomocnicze historii, red. J. Rogulski, Kraków 2013, s. 189-190 (przyp. 5, 7), 205 (przyp. 75).
-
M. Szymoniak, Średniowieczne pieczęcie cysterskie z diecezji krakowskiej jako źródło badań nad zakresem władzy opatów i konwentów, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ”, 9, 2014, z. 2, s. 167, 171-172, 174.
-
Poczet sołtysów i wójtów wsi, gmin i gromad przyłączonych do Krakowa po 1915 roku, oprac. B. Kasprzyk, Kraków 2015, s. 599, il. także na s. 614.
-
M. Szymoniak, Pieczęcie w opactwach cysterskich z diecezji krakowskiej do początku czasów nowożytnych. Próba rekonstrukcji systemów sfragistycznych, „Studia Źródłoznawcze”, 60, 2022, s. 31, 38-39, 52.
-
M. Szymoniak, Średniowieczne pieczęcie klasztorów męskich w diecezji krakowskiej, cz. II/1, Kraków 2023 (praca doktorska napisana pod kierunkiem doktora hab. Zenona Piecha, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego), s. 78-80.
-
Uwagi:
-
Cechy stylistyczne i forma legendy pieczęci wskazują, że powstała ona w pierwszej połowie XIV w. Wprowadzono ją albo zaraz po 1335 r., w którym kapituła generalna zakonu nakazała konwentom wyrobienie własnej pieczęci, albo niedługo po tej dacie. Zapewne używano jej do momentu powstania późnośredniowiecznej pieczęci konwentu (klasztoru), co nastąpiło ok. 1426 r., zob. M. Szymoniak, Średniowieczne pieczęcie klasztorów męskich w diecezji krakowskiej, cz. II/1, Kraków 2023 (praca doktorska napisana pod kierunkiem doktora hab. Zenona Piecha, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego), s. 79.
-
Autor opisu
-
PL
Robert Forysiak-Wójciński
-
PL
Marcin Szymoniak
Kacice-Mogiła [Kraków], klasztor cystersów, pieczęć hagiograficzna. Opis Franciszka Piekosińskiego z 1899 r.
