-
Nazwa wzorca pieczęci:
-
Tyniec [Kraków], klasztor benedyktynów, pieczęć hagiograficzna V
-
Zakres terytorialny
-
PL
Polska
-
PL
Małopolska
-
Rodzaj kancelaryjny pieczęci:
-
PL
Pieczęć mniejsza
-
PL
Pieczęć większa
-
Chronologia występowania:
-
1482-1548
-
Kształt:
-
PL
okrągła
-
Wymiary:
-
41 mm
-
Typ ikonograficzny:
-
PL
Pieczęć hagiograficzna
-
Wyobrażenie napieczętne:
-
W polu pieczęci stojące w lekkim kontrapoście postacie śś. Piotra i Pawła z nimbami wokół głów i w obszernych, silnie udrapowanych szatach. Po prawej stronie św. Paweł z mieczem sztychem do góry w prawej i księgą w lewej ręce, a obok św. Piotr z dużym kluczem w prawej i księgą w lewej ręce. W obydwu przypadkach księga jest ujmowana przez szatę. Dosyć dobrze widoczne rysy ich twarzy i pukle włosów. Święci stoją na podnóżku w kształcie półksiężyca, na którego końcach kwiaton w formie trójliścia. Miecz i klucz nieznacznie zachodzą na otok pieczęci. Tło pieczęci wypełnia kratka w formie rombów z krzyżykami.
-
Legenda:
-
[linia otokowa zewnętrzna i wewnętrzna: pojedyncza ciągła]
+ S · MINVS · CONVENTVS · MONASTERII · TINCIE(nsis)
-
Pismo legendy:
-
PL
majuskuła gotycka
-
Język legendy:
-
łacina
-
Publikacje:
-
Diplomata monasterii Clarae Tumbae prope Cracoviam, wyd. E. Janota, Cracoviae 1865, nr 159, s. 146 (regest).
-
Codex diplomaticus Universitatis Studii Generalis Cracoviensis, cz. 3, wyd. Ż. Pauli, Cracoviae 1880, nr 266, 298, s. 91-92, 202-203.
-
F. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich, cz. I, Doba piastowska, Kraków 1899, s. 207, nr 353, fig. 234.
-
K. Kaczmarczyk, G. Kowalski, Katalog archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, Kraków 1919, nr 237, 244, s. 78, 80-81.
-
K. Kaczmarczyk, Catalogus diplomatum pergameneorum Universitatis Jagellonicae Cracoviensis, Cracoviae 1953, nr 226, 266, 383, s. 102, 124, 187.
-
M. Gumowski, Handbuch der Polnischen Siegelkunde, Graz 1966, nr 409, s. 160, także s. 78, taf. XLI, nr 409.
-
A. Koterwa, Działalność dyplomatyczna klasztornego skryptorium w Tyńcu. Ze studiów nad dokumentem średniowiecznym w Polsce, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, 683, Wrocław 1984, Historia 42, s. 148.
-
Z. Piech, Pieczęcie, w: Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu, październik–grudzień 1994, Kraków 1994, nr II/17, s. 21.
-
A. Włodarek, Dokumenty pergaminowe, w: Tyniec. Sztuka i kultura benedyktynów od wieku XI do XVIII. Katalog wystawy w Zamku Królewskim na Wawelu, październik–grudzień 1994, Kraków 1994, nr II/9–II/11, s. 18.
-
Z. Piech, Średniowieczne pieczęcie tynieckie, w: Benedyktyni tynieccy w średniowieczu. Materiały z sesji naukowej Wawel–Tyniec, 13–15 października 1994, red. K. Żurowska, Tyniec–Kraków 1995, s. 122, 124-129.
-
Katalog dokumentów pergaminowych ze zbiorów Tomasza Niewodniczańskiego w Bitburgu, oprac. J. Tomaszewicz, M. Zdanek, red. W. Bukowski, Kraków 2004, nr 181, 238, 244, s. 91, 120, 122-123.
-
Poczet sołtysów i wójtów wsi, gmin i gromad przyłączonych do Krakowa po 1915 roku, oprac. B. Kasprzyk, Kraków 2015, s. 767, il. na s. 426, 767 (u góry, po prawej stronie).
-
M. Szymoniak, Średniowieczne pieczęcie klasztorów męskich w diecezji krakowskiej, cz. II/1, Kraków 2023 (praca doktorska napisana pod kierunkiem doktora hab. Zenona Piecha, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego), s. 35-38.
-
Uwagi:
-
Pieczęć powstała za rządów opata Mścisława (1386-1410), możliwe że zaraz na ich początku. Świadczą o tym litery w jej legendzie, które są wręcz identyczne z tymi, które występują w napisie na pieczęci większej (pieszej z herbem) opata Mścisława, stosowanej przez niego najpewniej od początku pontyfikatu. Pieczęcie te łączą również duże podobieństwa stylistyczne. Wolno zatem sądzić, że ich tłoki wyszły z warsztatu tego samego złotnika. Legenda pieczęci klasztoru (konwentu) wskazuje, że pod względem kompetencji prawnych była to pieczęć mniejsza, ale nie przez cały okres jej żywotności. W drugiej połowie XV w. (po połowie 1456 r.) lub na przełomie XV i XVI w., kiedy przestała funkcjonować pieczęć większa klasztoru (konwentualna - hagiograficzna IV), pieczęć mniejsza stała się główną pieczęcią wspólnotową opactwa. Między 1548 a 1558 r. wyparła ją nowożytna pieczęć klasztoru (konwentu), której pierwszy odnotowany odcisk znajduje się właśnie przy dokumencie z 1558 r., zob. M. Szymoniak, Średniowieczne pieczęcie klasztorów męskich w diecezji krakowskiej, cz. II/1, Kraków 2023 (praca doktorska napisana pod kierunkiem doktora hab. Zenona Piecha, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakładzie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego), s. 37.
-
Autor opisu
-
PL
Jagoda Jankowska
-
PL
Marcin Szymoniak
Tyniec [Kraków], klasztor benedyktynów, pieczęć hagiograficzna V. Opis Franciszka Piekosińskiego z 1899 r.
